Τετάρτη 20 Δεκεμβρίου 2017

Χωρίς ρήμα

Διαπιστευτήρια, εγγυήσεις, επιβεβαιώσεις. Επιτήρηση, έλεγχος, ταυτοποίηση. Υποψία, το 100, ενοχή. Πόρισμα, μαρτυρία, εικασία. Παρακολούθηση, φάκελος, στοιχεία. Λοξοδρόμηση, παρανομία, προσαγωγή. Κλειστός δρόμος, κλούβα, περαστικός. Μετρό, σεκιούριτι, ελεγκτής. Αυτόματο μηχάνημα, είσοδος-έξοδος, κουδουνάκι στην πόρτα. Προβολέας, ανιχνευτής κίνησης, φωτοκύτταρο. Σειρήνα τη νύχτα, κλειδαριά, πόρτα ασφαλείας. Όνομα στο θυροτηλέφωνο, όνομα στο διαδίκτυο, όνομα στη γειτονιά. Φακός, δελτίο ειδήσεων, αλλοδαπός. Γεωργιανή, Πακιστανός, Αλβανοί. Εξάρχεια, Κυψέλη, Πατήσια. Εμπόριο, διαβούλευση, μίζα. Λέιζερ, πινακίδα, ταχύτητα. Τρέμουλο, μάσκα, πιστόλι. Δύναμη γραφείου, υπογραφές, δακτυλικό αποτύπωμα. Πραγματογνωμοσύνη, στίγμα, κατηγορία. Συναναστροφή, φιλήσυχοι άνθρωποι, ρεπορτάζ. Ποιος, που, πότε. Το πτυχίο, το δίπλωμα, το βραβείο. Η κορνίζα, η χειραψία, το πόστο. Προσφορά, ζήτηση, προστασία. Το δούναι, το λαβείν, η ανισορροπία τους. Το μέτρημα, το χτύπημα στην πλάτη, η προειδοποίηση. Εργοδοσία, λογοδοσία, επιστασία. Το κλιμάκιο, το ταμείο, η σούμα. Το έβερεστ, ο γρηγόρης, τα μικέλ. Το περιπολικό, ο περιπτεράς, η περιέργεια. Το τουτ τουτ, η αναπάντητη, η δημοσκόπηση. Δημοτολόγιο, εορτολόγιο, απουσιολόγιο. Το τυχερό παιχνίδι, η κρατική χρηματοδότηση, η σύμπραξη. Κλήση, πρόστιμο, καταγγελία. Διαγράμμιση, ευθυγράμμιση, υπογράμμιση. Η στροφή, η κίνηση, το μπλοκάρισμα. Το διάγγελμα, η ανακοίνωση, η προσοχή. Η προσβολή, το γκλοπ, το άδειο πορτοφόλι.

Η κυβέρνηση, η αστυνομία, το κράτος.

Τρίτη 12 Δεκεμβρίου 2017

Περιορισμός


Συγκεκριμένος χώρος για αόριστο χρόνο.
Τέσσερις τοίχοι, ένα πάτωμα και ένα ταβάνι.

Η οριοθέτηση, το καγκελόφραχτο σύνορο.
Ο φράχτης από την κανονικότητα.

Το κελί μικραίνει χωρίς να μεγαλώνει.
Επιλεκτική αποθήκη εγκλημάτων.

Υγρασία, φωνές, φως απ' το παράθυρο.
Δικηγόροι και κλειδοκράτορες.

Δωμάτιο χωρίς πόρτα. Πόρτα χωρίς έξοδο.
Ένα φύσημα καπνού που νοσταλγεί οξυγόνο.

Tο σωφρονιστικό κατάστημα στάζει ψέμμα.
Ιδρώνουν οι κρατούμενοι, κλαίνε οι γνωστοί τους.

Μια κάμερα ρουφιάνος προσεγγίζει το χώρο.
Επανέκδοση του νόμου 4000.

Γαβγίσματα αντί λέξεων.
Νιαουρίσματα αντί προτάσεων.

Οι από δω και οι απο κει.
Οι μέσα και οι έξω.

Και αυτοί που θέλουν να ζήσουν αλλού;
Μάλλον πέθαναν πάνω στη διαχωριστική γραμμή.








Τρίτη 3 Οκτωβρίου 2017

Αλλιώτικο

Πυροβολεί η αμηχανία
σε ένα κοίταγμα
αλλιώτικο
παλιό

και ίσως μυρίζει όμορφα
σαν τις κίτρινες σελίδες
σε ένα βιβλίο
με αλλόκοτες εικόνες

ίσως είναι κατασκεύασμα
του μυαλού και των αισθήσεων
ίσως ποίημα
γραμμένο την άνοιξη

πάντως πυροβολεί
αλλά δε σκοτώνει
δίνει ζωή σε νεκρούς
σε γραφεία και αμφιθέατρα

δεν καταναλώνεται
μόνο απολαμβάνεται
δε μοιράζεται
διεκδικείται

δεν το ορίζει το χρήμα
δε μετριέται σε χρήμα
δε συγκρίνεται με το χρήμα
είναι κάτι άλλο

το ξέρουν οι τρίτοι
και οι παλιομοδίτες
οι μουγγοί
αλλά όχι οι κουφοί

είναι μια κραυγή μελωδική
που χάνεται σε ένα σφίξιμο
σε ένα δισταγμό
και ένα τσαλακωμένο συναίσθημα

θα το βρουν κάποτε
θαμμένο σε μια φωνή
σε ένα άγγιγμα
σε ένα λάθος ύφος

τι ωφελεί;
ο λάθος χρόνος
δε γεννά στιγμές
σκοτώνει όνειρα

Δευτέρα 12 Ιουνίου 2017

Το ταβάνι



Λάθος καιροί, στρεβλές σκέψεις, φοβισμένοι ήρωες. Μια μουντάδα σκορπισμένη σε απλές ασχολίες γεμίζει το χρόνο ανάμεσα σε υποχρεώσεις. Κάποιοι κρεμάνε τις ενοχές τους στο φωταγωγό την ώρα που μοστράρουν μια ψεύτικη περηφάνια στο μπροστινό μπαλκόνι. Ζούνε με την ανάμνηση μιας χαμένης ευκαιρίας και με την απελπισία ότι η επόμενη αργεί να έρθει. Όσο και αν ξέρουν ότι θα έρθει, είναι ακόμη πιο σίγουροι ότι αργεί. Τους το επιβεβαιώνουν αλύπητα κάτι απλήρωτοι λογαριασμοί στο συρτάρι, δύο παλιές προκηρύξεις και ένα σκυλοτράγουδο του απέναντι. Ίσως χρειάζεται ένα ξέσπασμα, όμως έχουν ακόμη τις μελανιές από τα προηγούμενα. Υπάρχουνε λοιπόν αυτοί που αυτοκτονούν για να ζήσουν και αυτοί που ζουν αυτοκτονώντας καθημερινά. Ανάμεσα σε αυτούς στέκουν χαμένοι κάτι τρελοί και αλλοπαρμένοι. Σουλατσάρουνε στα τρένα και γελάνε με τους αγχωμένους και τους απελπισμένους. Είχαν αγχωθεί και απελπιστεί παλιότερα και πλέον συμβιβάστηκαν με την ήττα τους μέσα από μια αλλόκοτη αδιαφορία για τη σκεπή, το κρεβάτι και το φαγητό. Άθλια η Αθήνα. Φιλοξενεί τη φτώχεια σε χαρτόκουτα, την ανασφάλεια σε διαμερίσματα και την οργή σε αναμνήσεις. Την προτιμούσα αφιλόξενη. Και ας καιγότανε που και που. Μάζευε γύρω από τη φωτιά όλες τις καταπιεσμένες φυλές του κόσμου.

Δεν μπορεί να μην το άκουσες. «Τελείωσες». Σε έχουν τελειωμένο. Να σε δέσουν σε μια καρέκλα να τους φέρνεις λεφτά και να πληρώνεσαι με φιλοδώρημα. Να σε καρφώσουν σε ένα καναπέ και να σε περιεργάζονται κριτικές επιτροπές μέσα από την τηλεόρασή σου. Είσαι ωραίος έτσι. Απελπισμένος και νωθρός να ψάχνεις αφορμές να πεις δυο μαλακίες, γιατί «γενικά η κατάσταση δεν παλεύεται». Μια χαρά. Πότε τελειώνει αυτή η αναμονή της ωρίμανσης των συνθηκών; Πριν ή μετά το καλοκαίρι; Για να κανονίσω τις διακοπές μου. Μια μέρα φρίκαρε ο φίλος. Πήγε να ανοίξει την πόρτα του σπιτιού του και ήταν κλειδωμένη. Δεν μπορούσε να βγει. Ζούσε ανάμεσα σε ένα ενοχικό φωταγωγό και ένα περήφανο μπαλκόνι. Δεν είχε επιλογές έπρεπε να βουτήξει σε ένα από τα δύο. Ή να βάλει τα καλά του και να πέσει στο δρόμο ή να βάλει τα σκισμένα του και να πέσει στο φωταγωγό. Σκέφτηκε να σπάσει και το ταβάνι μπας και τον απεγκλωβίσει το φως.

Πολύ βαρύς ο ουρανός όμως. Θα πέσει στο κεφάλι του και θα τον σκοτώσει.

Πέρασε η ώρα και σήμερα. Καληνύχτα.

Τετάρτη 3 Μαΐου 2017

80 χρόνια από το Μάη της Βαρκελώνης



Η Ισπανία μετά την επανάσταση ενάντια στο πραξικόπημα του στρατηγού Φράνκο τον Ιούλιο του 1936 δεν ήταν μια απλή χώρα. Ήταν ένα αντιφασιστικό ηφαίστειο που αμφισβητούσε τόσο το στρατό του Φράνκο, όσο και την ίδια την αστική εξουσία. Η συμπλήρωση 80 χρόνων από τα γεγονότα της Βαρκελώνης το Μάη του ’37, δίνει την αφορμή να μεταφερθούμε στις πολύμορφες συγκρούσεις και τις διαμάχες της εποχής.

Η κατάσταση στην Ισπανία
Η Ισπανία ήταν μια χώρα με μακρά παράδοση αγώνων κυρίως στην ύπαιθρο. Πριν την εκλογή του Λαϊκού Μετώπου το Φλεβάρη του ’36 είχε προηγηθεί μια σκληρή διετία αυταρχικής διακυβέρνησης από τα κόμματα της δεξιάς, η οποία επιδόθηκε σε αιματηρές καταστολές γενικών απεργιών, σε φυλακίσεις αγωνιστών και σε σκληρές επιθέσεις ενάντια σε εξεγέρσεις. Η πιο χαρακτηριστική ήταν αυτή ενάντια στους 20.000 ανθρακωρύχους της Αστούρια που μέτρησαν 3000 νεκρούς και 7000 τραυματίες. Ήταν σαφές ότι με την εκλογή του Λαϊκού μετώπου, οι ταξικές αντιθέσεις θα μορφοποιούνταν ευκρινέστερα και στο πεδίο της πολιτικής. Οι ελπίδες κομματιών του αστισμού ότι η εκλογή του Λαϊκού Μετώπου θα εξομάλυνε την κατάσταση και θα κρατούσε τις ισορροπίες, αποδείχθηκαν φθηνές αυταπάτες. Το προλεταριάτο βγήκε στην επιφάνεια και διεκδίκησε το ρόλο του στο προσκήνιο. Απελευθερώσεις φυλακισμένων αγωνιστών, γενικές απεργίες, αύξηση της πολιτικοποίησης και οργάνωση του κόσμου από τα κάτω, οδήγησαν το Φράνκο να πάρει την πρωτοβουλία να λύσει με τη βία τα προβλήματα της αμήχανης αστικής τάξης.

Τα αντίπαλα στρατόπεδα
Έτσι έγινε σαφές ότι στην επικράτεια της Ισπανίας υπήρχαν δύο έθνη τον Ιούλιο του ’36. Από τη μία ο στρατός, η εκκλησία, οι γαιοκτήμονες και οι αστοί και από την άλλη το προλεταριάτο και οι φτωχοί αγρότες. Αυτά τα δύο αντίπαλα ταξικά στρατόπεδα ήταν δεδομένο ότι θα αντιπαρατίθονταν μεταξύ τους. Το πρώτο είχε τον επίσημο οπλισμό και τη θεσμική οργάνωση που του είχε κληροδοτήσει το αστικό κράτος, ενώ το δεύτερο είχε την επαναστατική ορμή και το αντιφασιστικό πάθος που του είχε κληροδοτήσει το αίμα των συντρόφων του. Η έκβαση ήταν ανοιχτή και εξαρτιόταν από το εάν θα νίκαγε ένα στρατιωτικό πραξικόπημα ή μια εργατική επανάσταση. Δυστυχώς, όμως, τμήματα της αντιφασιστικής πλευράς δεν ερμήνευσαν με αυτή τη μεθοδολογία την αντιπαράθεση. Ενάντια στην αναρχική CNT και στο εργατικό POUM που υποστήριζαν την ανεξάρτητη δράση των εργατών και των αγροτών ενισχύοντας τις κολεκτίβες, τις τοπικές επιτροπές και τις πολιτοφυλακές, το ΚΚ Ισπανίας πιστό στην επίσημη σταλινική γραμμή που δεν ήθελε διάρρηξη των σχέσεων της ΕΣΣΔ με τον αγγλογαλλικό ιμπεριαλισμό, επέμενε στη γραμμή της υπεράσπισης της αστικής δημοκρατίας απέναντι στο Φράνκο αντί του τσακίσματος του Φράνκο μέσα από μια επαναστατική διαδικασία.

Η επαναστατημένη Βαρκελώνη
Κάπως έτσι διαμορφώνεται το πεδίο στο οποίο εκτυλίχθηκαν τα γεγονότα στη Βαρκελώνη το Μάη του ’37, σε μια πόλη που ήταν το σύμβολο της επαναστατικής αλλαγής καθώς εκεί βρισκόταν η μισή εργατική τάξη της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα εργοστάσια, οι τράπεζες, τα ξενοδοχεία, οι τηλεπικοινωνίες και τα μεταφορικά μέσα είχαν περάσει εξ ολοκλήρου στον έλεγχο των εργατών και των οργανώσεών τους. Τα κτίρια ήταν καλυμμένα με τεράστια πανό που δήλωναν ότι απαλλοτριώθηκαν ενώ οι τοίχοι ήταν γεμάτοι αφίσες πολιτικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων. Στη Λα Ράμπλα κάθε ώρα της ημέρας και της νύχτας ένα πελώριο πλήθος γέμιζε την κεντρική λεωφόρο, ενώ πολλοί άντρες και γυναίκες των πολιτοφυλακών κυκλοφορούσαν με τα όπλα δεμένα στους ώμους. Πρόκειται για εικόνες που αντικατοπτρίζουν το επαναστατικό κλίμα που επικρατούσε στη Βαρκελώνη και που αποδεικνύουν επαρκώς ότι υπήρχε μία εξουσία στην πόλη. Αυτή των εργατών. Αυτό όμως άρχισε να αλλάζει από όταν η κυβέρνηση των Δημοκρατικών τον Οκτώβριο του ’36 αποφάσισε να διαλύσει τις εργατικές επιτροπές και τις πολιτοφυλακές. Ο Όργουελ περιγράφει ότι ακόμη και στην εκρηκτική Βαρκελώνη το φρόνημα είχε καμφθεί τον Απρίλη του ’37. Κάπως έτσι το αστικοσταλινικό μπλοκ, ετοίμαζε την τελική έφοδό του για την ανακατάληψη της Βαρκελώνης από τους επαναστατημένους εργάτες, προκειμένου η Δημοκρατική κυβέρνηση να αναδιοργανώσει με αστικούς όρους τον πόλεμο ενάντια στον Φράνκο.

Η ανακατάληψη της Βαρκελώνης
Η επίθεση ξεκίνησε με την απαγόρευση της πρωτομαγιάτικης συγκέντρωσης στη Βαρκελώνη, η οποία σήμανε συναγερμό για την εργατική τάξη της πόλης που ανέμενε άμεσα αρνητικές εξελίξεις. Αυτές ήρθαν μόλις στις 3 Μάη, με την απόπειρα ανακατάληψης του τηλεφωνικού κέντρου της πόλης που ελεγχόταν από τη CNT, την UGT (συνδικαλιστική ένωση των σοσιαλιστών) και έναν κυβερνητικό επίτροπο, από την επίσημη ανασυσταθείσα αστυνομία. Πιο συγκεκριμένα, ο διευθυντής της αστυνομίας Ροντρίγκεθ Σάλα μαζί με ένα ηγετικό στέλεχος του σταλινικού ΚΚ Καταλωνίας προσέγγισαν το κτίριο με τρία καμιόνια γεμάτα αστυνομικούς και επιχείρησαν να το καταλάβουν. Οι εργάτες που βρίσκονταν στο κτίριο απέκρουσαν άμεσα την επίθεση και τα νέα μεταδόθηκαν αστραπιαία σε ολόκληρη την πόλη. Παρότι καμία οργάνωση δεν κάλεσε ανοιχτά σε σύγκρουση, σύσσωμη η πόλη έστησε οδοφράγματα και κηρύχθηκε γενική απεργία. Τα χαράματα της Τρίτης 4 Μάη οι επαναστατημένοι εργάτες της Βαρκελώνης ήταν ξανά στους δρόμους έτοιμοι να υπερασπίσουν την επαναστατική τους δράση ενάντια στην αναδιοργάνωση του αστικού κράτους που επεδίωκε η επίσημη κυβέρνηση. Η υπεροχή των οπλισμένων εργατών ήταν συντριπτική καθώς ήλεγχαν τα 9/10 της πόλης χωρίς καν να συγκρουστούν.

Αυταπάτες των ηγεσιών
Μπροστά στη διαμορφωθείσα κατάσταση οι ευθύνες των ηγεσιών της CNT και του POUM υπήρξαν εγκληματικές. Αντί να στηρίξουν την επαναστατημένη εργατική τάξη της Βαρκελώνης και να δώσουν πολιτική κάλυψη στη δράση της, αυτές διαπραγματεύονταν με την κυβέρνηση την ομαλή επίλυση της διαμάχης. Καλούσαν τους εργάτες μέσα από το ραδιόφωνο και τα έντυπα να παραδώσουν τα όπλα τους στην αστυνομία και να επιστρέψουν στις δουλειές τους, υπό το πρόσχημα διαβεβαιώσεων που τους έδινε η κυβέρνηση. Την Τετάρτη 5 Μάη, η CNT συμφώνησε επίσημα με την κυβέρνηση για κατάπαυση του πυρός και ταυτόχρονη αποχώρηση της αστυνομίας και των οπλισμένων πολιτών. Παρότι η μεγαλύτερη μάζα των εργατών αρνούνταν να εγκαταλείψει τα οδοφράγματα, τελικά αναγκάστηκε να το κάνει, σε αντίθεση με την αστυνομία η οποία δεν υποχώρησε και ανακατέλαβε τον έλεγχο της πόλης. Η ηγεσία του POUM ενώ μπορούσε να εκφράσει πολιτικά ένα τεράστιο κομμάτι εργατών που ένιωσε προδομένο, προτίμησε για άλλη μια φορά να συρθεί πίσω από τη CNT, αρνούμενη τη μάχη.

Επανάσταση ή πόλεμος τακτικών στρατών;
Είναι σαφές ότι στη Βαρκελώνη το Μάιο του ’37 συγκρούστηκαν δύο αντίπαλες θεωρήσεις. Η μία θεωρούσε ότι η εργατική επανάσταση θα τσάκιζε το φασισμό ενώ η άλλη πίστευε ότι επρόκειτο για μια μάχη μεταξύ δύο τακτικών στρατών. Το ΚΚΙ υπό την καθοδήγηση του Στάλιν συντάχθηκε με την άποψη «πρώτα ο πόλεμος, μετά η επανάσταση» που στραγγάλισε τα πιο ζωντανά κύτταρα της πάλης ενάντια στο Φράνκο προσπαθώντας μάταια να τα χωρέσει σε αστικά καλούπια. Αντίστοιχα, όμως, και η ηγεσία της CNT μη μπορώντας να απαντήσει στο ερώτημα της εξουσίας που ανέκυψε το καλοκαίρι του ’36 διέψευσε την εμπιστοσύνη και τις προσδοκίες της εργατικής τάξης. Τα γεγονότα του Μάη του ’37 στη Βαρκελώνη απέδειξαν με τραγικό τρόπο ότι η επανάσταση ήταν ο δρόμος για να αντιμετωπιστεί ο Φράνκο και η εργατική εξουσία ήταν ο τρόπος για να ηττηθεί ο Φράνκο. Δυστυχώς το ισπανικό επαναστατικό κίνημα αντιλήφθηκε το πρώτο αλλά όχι το δεύτερο.

Τετάρτη 1 Μαρτίου 2017

Άλλο η ομάδα μας, άλλο η εταιρεία σας



Πολλά συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό σε μια μεγάλη αγάπη. Την ΑΕΚ. Δεν αναγάγω την ποδοσφαιρική μου ομάδα σε πολιτική μου ταυτότητα ούτε θα προσπαθήσω να ταυτίσω ασύγκριτες έννοιες. Οι ποδοσφαιρικές ομάδες άλλωστε δεν αποτελούν ομογενοποιημένα πολιτικά σύνολα αλλά συσπειρώσεις οπαδών γύρω από το έμβλημα και τα χρώματα της ομάδας. Όταν όμως μέσα στο ιστορικό συνεχές το έμβλημα και τα χρώματα μιας ομάδας έχουν συνδεθεί με πλήθος αντιφασιστικών, αντιπολεμικών και ταξικών αναφορών, τότε το ιστορικό φορτίο της ομάδας δεν αποτελείται μόνο από τίτλους και κούπες αλλά και από άλλα πιο σημαντικά. Η ΑΕΚ λόγω της προσφυγιάς που τη γέννησε κουβαλάει πολλές τέτοιες μνήμες πάνω της. Όσο και να θέλουν να τις σβήσουν ή να τις περιορίσουν τα εκάστοτε αφεντικά της, αυτές υπάρχουν. Και είναι χρέος αυτών που βλέπουν την ομάδα ως τέτοια και όχι ως εταιρία, να την προστατέψουν από μεγαλοπαράγοντες και υπαλλήλους τους. Παραθέτω κάποια στοιχεία της ΑΕΚ που γουστάρουμε και αγαπήσαμε εμείς, σε αντίθεση με την ΑΕΚ ΠΑΕ που γουστάρουν κάποιοι άλλοι.

Ίδρυση
Η ΑΕΚ δε γεννήθηκε από τύχη. Σε αντίθεση με τον Ολυμπιακό που φτιάχτηκε τυχαία από τους αδερφούς Ανδριανόπουλους που είπαν να φτιάξουν μια πειραιώτικη ομάδα, και τον Παναθηναϊκό που αποτελούσε την ομάδα της αθηναϊκής ελίτ, η ΑΕΚ αποτέλεσε το παιδί της προσφυγιάς και του ξεριζωμού. Οι μικρασιάτες που εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους λόγω του εκατέρωθεν εθνικιστικού μίσους της περιόδου, έφτασαν στην Ελλάδα πάμφτωχοι και αντιμετωπίζονταν ως μιάσματα. «Τουρκόσποροι» αυτοί, «παστρικιές» οι γυναίκες τους, «μπάσταρδα» τα παιδιά τους. Κι όμως αυτοί οι άνθρωποι κατάφεραν να ξαναχτίσουν τη ζωή τους στεγάζοντάς την στα μικρά δίπατα σπιτάκια με τις αυλίτσες στη Νέα Φιλαδέλφεια, στη Νέα Ιωνία και σε πολλές άλλες προσφυγικές συνοικίες. Μαζί με την καινούργια τους ζωή όμως έχτισαν και μια ομάδα που θα συνέδεε τις μνήμες τους από το παρελθόν με τον αγώνα τους να κατορθώσουν να επιβιώσουν και να σταθούν στα πόδια τους από το μηδέν στο παρόν και στο μέλλον. Κάπως έτσι ιδρύθηκε στις 13 Απριλίου του 1924 η ΑΕΚ σε ένα κατάστημα αθλητικών ειδών στην οδό Βερανζέρου. Η ίδρυση της ΑΕΚ δεν ήταν μια πολυτέλεια της εποχής αλλά μια ανάγκη εκδιωγμένων ανθρώπων να έχουν ένα σημείο αναφοράς.


Κατοχή
Λίγο πριν το ξέσπασμα του πολέμου η ΑΕΚ είχε στεφθεί δύο συνεχόμενες χρονιές πρωταθλήτρια. Πλήθος ιστορικών αναφορών επιβεβαιώνει ότι το κύριο σώμα των προσφύγων στο διάστημα του μεσοπολέμου πρωταγωνίστησε στους αγώνες του εργατικού κινήματος και της αριστεράς και αργότερα εντάχθηκε μαζικά στο ΕΑΜ. Είναι χαρακτηριστικό ότι πλήθος ποδοσφαιριστών της ΑΕΚ καταγράφηκε να συμμετέχει στις αθλητικές δραστηριότητες που διοργάνωνε η νεολαία του ΕΑΜ, η ΕΠΟΝ. Ανάμεσα σε αυτούς ο Παπαγεωργίου, ο Καψής αλλά και ο Δελαβίνιας ο τερματοφύλακας της ΑΕΚ, οι οποίοι συμμετείχαν στις ποδοσφαιρικές ομάδες της ΕΠΟΝ στον Πειραιά και την Αθήνα. Στην παρακάτω φωτογραφία μάλιστα ο γκολκίπερ της ένωσης διακρίνεται στην ομάδα της ΕΠΟΝ Αθηνών.


Ο δε Παπαγεωργίου συνελήφθη και βασανίστηκε άγρια από τους ΝΑΖΙ και κατά τύχη γλίτωσε την εκτέλεση. Κάνοντας κανείς μια βόλτα στο υπόγειο της Κομαντατούρ στην οδό Κοραή θα δει ότι στα κελιά της Γκεστάπο ήταν φυλακισμένοι πολλοί αντιστασιακοί που ακόμη και στους τοίχους των κελιών τους χάρασσαν τον δικέφαλο αετό:



Χαρακτηριστική και συνάμα τραγική φιγούρα της ΑΕΚ και του αγώνα ενάντια στους ΝΑΖΙ αποτέλεσε και ο ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ Σπύρος Κοντούλης. Ο Κοντούλης όπως και πολλοί άλλοι ποδοσφαιριστές της ΑΕΚ είχε αντιστασιακή δράση και μάλιστα σε ποικίλες περιπτώσεις η διοίκηση της ομάδας προσπαθούσε να αποτρέψει την εκτέλεση των ποδοσφαιριστών της. Ο Κοντούλης τον Απρίλιο του 1944 συνελήφθη από γερμανική περίπολο στην περιοχή του Πεδίου του Άρεως και μεταφέρθηκε στις φυλακές του Χαϊδαρίου. Εκεί συνάντησε τον αδελφό του Βασίλη που εκτελέστηκε και τον συμπαίκτη του στην ΑΕΚ Κώστα Χριστοδούλου που βασανίστηκε φρικτά πριν τον αφήσουν ελεύθερο. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους ο Κοντούλης και άλλοι συναγωνιστές του οδηγήθηκαν με ένα καμιόνι προς το σκοπευτήριο της Καισαριανής για να εκτελεστούν. Προσπαθώντας να αποδράσει στη διαδρομή, στην περιοχή του Μετς, πήδηξε από το όχημα που τον μετέφερε. Οι Γερμανοί στρατιώτες τον αντιλήφθηκαν και τον πυροβόλησαν στην πλάτη όπου και άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 29 ετών. Στη φωτογραφία παρακάτω με τη φανέλα της ΑΕΚ:


Ύμνος
Ακόμη και ο ύμνος της ομάδας αντικατοπτρίζει μια λαϊκότητα και μια γνησιότητα. Το μπουζούκι του Στέλιου Καζαντζίδη συνδυασμένο με τη φωνή του Μίμη Παπαϊωάννου ενός φτωχόπαιδου από την Ημαθία που παίζοντας 20 χρόνια μπάλα στην ΑΕΚ έμαθε τι σημαίνει προσφυγιά και την τραγούδησε, αναδεικνύουν το πώς έβλεπε ο κόσμος την ομάδα. Σε αντίθεση με ύμνους άλλων ποδοσφαιρικών ομάδων όπως πχ του Παναθηναϊκού που τον ύμνο του τραγούδησε ο Βογιατζής ο οποίος από το 1958 έως το 1962 ήταν επίσημος τραγουδιστής των ανακτόρων, ο ύμνος της ΑΕΚ τραγουδήθηκε από το Μίμη Παπαϊωάννου και το Στέλιο Καζαντζίδη, δύο ανθρώπους που ήταν δεμένοι με τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα μέσα από τις τέχνες τους. Ο ένας μέσα από την μπάλα και ο άλλος μέσα από το τραγούδι.
https://www.youtube.com/watch?v=Z3Ae5UDCf24


Ακόμη και μέσα στη Χούντα ο κόσμος της ΑΕΚ δε φοβόταν να σηκώσει πανό σαν το παρακάτω:


Πλήθος τραγουδιών όμως που γράφτηκαν γι αυτή την ομάδα κινείται στο ίδιο μοτίβο. Το μουσικό είδος μπορεί να αλλάζει όμως το κύριο περιεχόμενο των στίχων, αφορά στην προσφυγιά και το δέσιμο του κόσμου με την ομάδα που δε βασίζεται σε εύκολους τίτλους και φτηνές δόξες αλλά σε ακριβές αναμνήσεις και όμορφα όνειρα:
https://www.youtube.com/watch?v=_1BdJD1uGtY
https://www.youtube.com/watch?v=FElWcUDhT4Y
https://www.youtube.com/watch?v=Rbpc2ThBVUU
https://www.youtube.com/watch?v=VxEEajTnuQg
https://www.youtube.com/watch?v=EgHpcLpXqyI&t=75s

Σκεπαστή
Ένα άλλο σημείο αναφοράς των οπαδών της ΑΕΚ ήταν και η Σκεπαστή κερκίδα που φτιάχτηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Αποτέλεσε την πρώτη διώροφη κερκίδα στην Ελλάδα και για δεκαετίες στέγασε πλήθος από πάνκηδες, μεταλάδες και μαλλιάδες που εκτός από τη μουσική και τον αντιφασισμό, γούσταραν και το ποδοσφαιρικό αουτσάιντερ της Αθήνας που όταν ήθελε ξυπνούσε και υποσκέλιζε τους κοκκινοπράσινους αιώνιους. Πλήθος αεκτζήδων βρέθηκε στη συναυλία του Ρόρυ Γκάλαχερ στο γήπεδο της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια το 1981 και συγκρούστηκε μανιασμένα με τις δυνάμεις καταστολής όταν αυτές εισήλθαν στο γήπεδο για «προληπτικούς λόγους». Το γήπεδο μετατράπηκε σε πεδίο μάχης ανάμεσα σε ροκάδες της εποχής και τα ΜΑΤ. Η κατάσταση ξέφυγε, ο Γκάλαχερ φυγαδεύτηκε και οδοφράγματα στήθηκαν στη Δεκελείας όπου νεολαίοι της εποχής που ήξεραν τα λημέρια της περιοχής συγκρούστηκαν με την αστυνομία λόγω της αναίτιας παρουσίας της σε μια μουσική συναυλία στο γήπεδο της ΑΕΚ. «Κάηκε η Νέα Φιλαδέλφεια από τους ροκάδες», έγραφαν την επόμενη μέρα οι εφημερίδες της εποχής, ενώ στα αμέσως επόμενα χρόνια στα ματς της ΑΕΚ βρίσκονταν όλο και περισσότεροι από αυτούς τους ροκάδες που έφτιαχναν μια πολύ δυνατή ατμόσφαιρα για τα χρόνια της εποχής:





Αδελφοποίηση με Μαρσέιγ και Λιβόρνο
Στο σύγχρονο ποδόσφαιρο οι οπαδοί πολλών ομάδων αδελφοποιούνται μεταξύ τους αν οι ομάδες τους έχουν κοινές αναφορές και κοινή οπτική πάνω στο ποδόσφαιρο και το οπαδικό κίνημα. Η Original 21, ο μεγαλύτερος σύνδεσμος οργανωμένων οπαδών της ΑΕΚ, είναι εδώ και πολλά χρόνια αδελφοποιημένος με τους αντιφασίστες οπαδούς της Μαρσέιγ και της Λιβόρνο. Την ώρα που οι οπαδοί του Ολυμπιακού είναι αδελφοποιημένοι με τους φασίστες του Ερυθρού Αστέρα, οι οπαδοί της ΑΕΚ δείχνουν να έχουν άλλες προτιμήσεις. Σε πλήθος περιπτώσεων οπαδοί της Μαρσέιγ έχουν συγκρουστεί με ακροδεξιούς οπαδoύς άλλων ομάδων όπως το ίδιο έχει γίνει κατά καιρούς και με οπαδούς της Λιβόρνο που έχουν μια χρόνια κόντρα με τους φασίστες της Λάτσιο. Οπαδοί των ΑΕΚ-Μαρσέιγ-Λιβόρνο έχουν σχέσεις μεταξύ τους όσον αφορά το οπαδικό και ιδεολογικό κομμάτι και σε πλήθος περιπτώσεων αλληλοστηρίζονται όταν η μία ομάδα παίζει στη χώρα της άλλης. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν ο Ολυμπιακός αγωνίστηκε ενάντια στη Μαρσέιγ το 2011, οι οπαδοί της τελευταίας σήκωσαν στο τεράστιο πέταλο του γηπέδου τους το πακάτω πανό:

Και άλλες φωτο με οπαδούς της ΑΕΚ, της Μαρσέιγ και της Λιβόρνο:


Η αδελφοποίηση αυτών των τριών συνδέσμων οπαδών με τα αντιφασιστικά χαρακτηριστικά και την απόρριψη του “no politica” είναι πραγματικά πολύ σημαντική σε μια περίοδο που οι νεοναζί κάνουν κουμάντο σε πάρα πολλές κερκίδες. Τα αντιφασιστικά αντανακλαστικά του κόσμου της ΑΕΚ φάνηκαν ιδιαίτερα μάλιστα όταν ο Γιώργος Κατίδης (ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ το 2012) τόλμησε να πανηγυρίσει γκολ του υψώνοντας το χέρι του ναζιστικά:

Μετά από αυτή την εμετική του κίνηση δέχθηκε τέτοια κατακραυγή από τον κόσμο της ΑΕΚ που αναγκάστηκε να φύγει και να μην ξαναπαίξει στην ομάδα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι οπαδοί της ΑΕΚ διατηρούν πολύ καλές σχέσεις και με τους αντιφασίστες οπαδούς της γερμανικής St.Pauli, γνωστής για το αριστερό-αναρχικό στοιχείο στις κερκίδες της:


Αντιπολεμικό ταξίδι στο Βελιγράδι
Γνωρίζοντας τον πόνο και τον ξεριζωμό που γεννά ο πόλεμος, η ΑΕΚ βρέθηκε στο Βελιγράδι το 1999 προκειμένου να στείλει αντιπολεμικό μήνυμα. Την ώρα που το ΝΑΤΟ βομβάρδιζε αμάχους και η κατάσταση ήταν ιδιαίτερα έντονη και τραγική, η ΑΕΚ ταξίδεψε στη Σερβία προκειμένου να δώσει φιλικό παιχνίδι με την Παρτιζάν με απώτερο σκοπό να σταλεί ένα μήνυμα για το σταμάτημα του πολέμου. Εκτός όμως από την ποδοσφαιρική ομάδα που ταξίδεψε με κάποιες υποτυπώδεις εγγυήσεις ασφάλειας, οι οπαδοί της ομάδας μετέβησαν στο Βελιγράδι με πούλμαν διασχίζοντας μια περιοχή που εκείνη την εποχή κουβαλούσε βία, πόνο και αίμα. Έφτασαν. Το παιχνίδι όμως δεν ολοκληρώθηκε ποτέ καθώς ο ενθουσιασμένος με το γεγονός κόσμος πλημμύρισε το γήπεδο και σήκωσε αντιπολεμικά πανό και σημαίες. Αυτό που συνέβη το 1999 είναι ένας από τους λόγους που μας αρέσει αυτή ομάδα και που την καθιστά σημαντική. Το ποδόσφαιρο ως τέτοιο σε ποικίλες περιπτώσεις έχει λειτουργήσει ενωτικά. Όταν σε αυτή την αξιοποίηση του ποδοσφαίρου η ομάδα σου πρωταγωνιστεί, έχεις ένα λόγο παραπάνω να χαίρεσαι που την υποστηρίζεις:



Antifa κερκίδα

Μέχρι σήμερα η κερκίδα της ΑΕΚ και οι οπαδοί της εκπέμπουν ένα δυναμικό και ριζοσπαστικό στοιχείο. Τα μαζέματα τροφίμων για πρόσφυγες, η αποτροπή φασιστών να ανοίξουν γραφεία από το Περιστέρι μέχρι τα Γρεβενά, η συμμετοχή στην αντιπαγκοσμιοποιητική διαδήλωση στη Γένοβα το 2001, το κράξιμο στο Μελισσανίδη για την κατάθεση στεφάνου στην κηδεία Ψωμιάδη, η συνέχιση της αδελφοποίησης με τους αντιφασίστες της Μαρσέιγ και της Λιβόρνο, οι σημαίες της Παλαιστίνης στο πέταλο, οι ανακοινώσεις και οι πορείες για το ΟΧΙ το καλοκαίρι του '15, η ενσωμάτωση προσφυγόπουλων στο τμήμα άρσης βαρών και πάλης, το φιλικό παιχνίδι με την εθνική αστέγων, οι ανακοινώσεις αλληλεγγύης στην οικογένεια Φύσσα,το φιλικό παιχνίδι των νέων της ομάδας μπάσκετ της ΑΕΚ με τη Γενική Ένωση Παλαιστίνιων Φοιτητών, τα πανό για την 6η Δεκέμβρη και τον δολοφονημένο Γρηγορόπουλο και οι καταθέσεις στεφάνου στην επέτειο του Πολυτεχνείου, δεν είναι παρά λίγα από τα πεπραγμένα των οπαδών της ΑΕΚ τα τελευταία χρόνια. Μια κερκίδα με ρίζες και ιστορία. Μια κερκίδα με οπαδούς που είδαν να καίγονται αυτοκίνητά τους παλιότερα επειδή τόλμησαν να τα βάλουν με μαφιόζικες διοικήσεις της ομάδας. Μια κερκίδα που δε μάσαγε τα λόγια της και ενσάρκωνε το «είναι διαφορετικό να είσαι ΑΕΚ» όχι ως άλλοθι για την απώλεια τίτλων, αλλά ως οδικό χάρτη για να συνεχίσουμε να αγαπάμε την ομάδα για το ιστορικό φορτίο που κουβαλά. Ένα φορτίο που διαπερνιέται από δυσκολίες, αγώνες και πολύ συναίσθημα…




Να ενημερώσουμε λοιπόν όλους τους αυτόκλητους σωτήρες και τους προβεβλημένους ηγέτες ότι αυτή την ΑΕΚ μάθαμε και αγαπήσαμε από μικρά παιδάκια. Όχι την ΑΕΚ των χορηγών, των ισολογισμών και των ακριβών γραφείων. Την ΑΕΚ της φλεγόμενης σκεπαστής, της μικρασιάτισσας γριάς με το κασκόλ στη πλημμυρισμένη από βροχή Φιλαδέλφεια και της συσπειρωμένης ομάδας που γνωρίζει το βάρος της φανέλας, ξέραμε, ξέρουμε και θα ξέρουμε. Και αυτή την ΑΕΚ θα υπερασπιστούμε κόντρα σε όσους επιχειρήσουν να κάνουν τους οπαδούς της ΑΕΚ υπαλλήλους. Δεν υπήρξαν ποτέ τέτοιοι και δε θα γίνουν.

ΑΕΚ σημαίνει προσφυγιά ξεριζωμένη.